Podatek od towarów i usług to danina o charakterze pośrednim. Jej pośredniość polega na tym, że płacony jest on „przy okazji” pozyskiwania towaru bądź usługi, a nie poprzez zapłatę świadczoną do odpowiedniego organu podatkowego. Pełna pośredniość podatku VAT tyczy się tylko podmiotów niebędących podatnikami tego podatku- np. konsumentów. Podmioty obciążone podatkiem VAT są zobowiązane do rozliczania podatku – czyli do obliczania i wpłacania należności podatkowej na rachunek urzędu skarbowego, w którym zgłosiły rejestrację.
Podstawowe formy rozliczania VAT
Domyślna formą rozliczania VAT-u jest tzw. metoda memoriałowa. Przedsiębiorca objęty tą formą rozliczenia zobowiązany jest wpłacać na konto urzędu skarbowego obliczoną kwotę do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. W wypadku powyższej metody momentem powstania obowiązku będzie, zgodnie z tekstem ustawy, chwila wydania towaru lub wykonania usługi.
Podobną, choć nieco mniej uciążliwą dla podatnika formą rozliczania VAT jest kwartalne wpłacanie należności do urzędu skarbowego. W tym wypadku obowiązek wpłaty następuje 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym wykonano usługę bądź ich szereg lub dokonano dostawy towarów.
Obydwie z powyższych metod obciążone są wadą niepewności obrotu. Często spotykamy się z sytuacją, w której przedsiębiorca wykonał usługę, lecz nie otrzymał wynagrodzenia. Pokrzywdzenie przedsiębiorcy przez drugą stronę stosunku prawnego nie zwalnia z niego obowiązku rozliczenia się ze skarbówką.
Przykładowo: Firma A dokonała dostawy części samochodowych podmiotowi B w lutym. B zarzekł się, że zaległość ureguluje jak najszybciej. Firma jest przedsiębiorcą, który podlega metodzie miesięcznego rozliczania się z VAT-u. Mija 25 dzień marca, a B wciąż nie uregulował należności. A musi uiścić naliczoną sumę za wartość usługi wykonaną na rzecz B, pomimo braku faktycznego zarobku.
Metoda kasowa
Tej wady pozbawiona jest metoda kasowa. Określony został w niej obowiązek podatkowy przypadający na moment uregulowania części lub całości należności przez kontrahenta. Jednym wypadkiem, w którym należy rozliczyć się US bez uiszczonej wcześniej zapłaty za usługę jest przekroczenie terminu 180 dni od momentu wykonania tej usługi, która jednocześnie wykonana została na rzecz podmiotu, która nie jest VAT-owcem.
Przykładowo: Przedsiębiorstwo A 15 marca dokonało na rzecz Pana X (który nie jest czynnym podatnikiem VAT) usługi naprawy samochodu. Pan X, jako że jest znajomym prezesa firmy A dogadał się z nim, że dokona zapłaty, gdy będzie w lepszej kondycji finansowej. Czas mija, a Pan X nie dokonywał wpłaty. 12 września mija termin 180 dni, a firma A zobowiązana jest dokonać rozliczenia VAT mimo braku zapłaty.
Metoda kasowa nie jest pozbawiona wad, które objawiają się, szczególnie gdy świadczenie spłacane jest w ratach – zwłaszcza nieregularnych. Niemniej jednak, gdy mały przedsiębiorca ma kontrahentów niepewnych, a przy okazji liczy się z koniecznością prowadzenia dokładnej księgowości to metoda kasowa powinna być dla niego najkorzystniejsza. Trzeba wspomnieć, że metoda kasowa może zostać usunięta w nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług w nadchodzącym roku. Jednak póki co mały podatnik może pewniej oraz wygodniej rozliczać VAT niż podmiot niekwalifikujący się pod ten termin.
